DUYU BÜTÜNLEME BOZUKLUĞU NEDİR?
Duyu
bütünleme disfonksiyonu (bozukluğu) beynimizin, bedenimizin 5 temel duysal
sistemi tarafından alınan belli bilgileri bütünleme yetersizliğine bağlı
gelişen bir nörolojik bozukluktur. Bu duysal sistemler görüntülerin, seslerin,
kokuların, tatların, ışığın, ağrının ve vücut hareketlerimizin algılanmasından
sorumludur. Bunun arkasından beynimiz, bütün bu bilgileri kullanarak,
vücudumuzun çevreyi algılaması ve uygun reaksiyonların oluşturulabilmesi için
bir tablo oluşturur. Davranışlarımız ve beynimizin çalışması arasında sürekli
devam eden bu ilişkiye Duyu Bütünleme adı verilir.
NEDENLER VE
SEMPTOMLAR
Duyu bütünleme bozukluğu tipik olarak küçük çocuklarda görülür. Çocukların çoğunluğu, dışarıdan gelen uyaranlara
adaptasyon ve motor planlama yeteneklerini geliştiren duyu bütünlemeyi günlük,
olağan çocukluk aktiviteleri esnasında kazanırken bazı çocuklarda duyu
bütünleme yeteri kadar gelişemez. Bu gelişim süreci bozulduğunda çocukların,
öğrenme, gelişme ve davranışlarında çeşitli problemler ortaya çıkar.
Duyu
bütünleme bozukluğu olanlar, belli duysal uyaranlara, planlı ve organize bir
şekilde uygun ve otomatik davranış şekli oluşturmada sorun yaşarlar. Bu durum,
ilkel yaşamsal bir teknik olan “ fright, flight and fight”, Türkçe’de
“korku,kaçma,kavga” olarak adlandırılabileceğimiz ve ilkel beyinden kaynaklanan
bir kaçış cevabına yol açabilir.
Bu tepki
genellikle aşırı ve duruma uygunsuz bir şekilde ortaya çıkar.
Duyu Bütünleme Bozukluğuna yol açan nörolojik problem 3 değişik şekilde görülür :
·
-Beyin sinir hücrelerindeki bağlantı
bozukluğuna bağlı olarak mesajları
alamaz.
·
-Duysal mesajlar düzensiz bir şekilde
alınır, ancak diğer duysal mesajlarla düzgün bir şekilde ilişkilendirilemez.
·
-Duysal mesajlar düzenli olarak
alınır, ancak diğer duysal mesajlarla düzgün bir şekilde ilişkilendirilemez.
Sonuç olarak beyin duysal mesajları yetersiz bir
şekilde işlediğinde ise; motor, dilsel ve emosyonel problemler ortaya çıkar.
Uluslararası Duyu Bütünleme Kurumunun
tanımlamasına göre aşağıdaki bulgular DBB’nun en sık görülen işaretleridir :
•Dokunmaya, sese, görüntüye ve
hareketlere aşırı duyarlılık
· •Dokunma, ses, görüntü ve hareketlere
yetersiz tepki gösterme
· •Dikkat dağınıklığı
· •Sosyal & emosyonel problemler
· •Aşırı fazla veya çok düşük aktivite
seviyesi
· •Fiziksel sakarlık veya belirgin
dikkatsizlik
· •Kendi kendini kontrol edememe
· •Bir durumdan diğer bir duruma geçişte
zorlanma
· •Sakinleşememe
· •Yetersiz benlik algısı
· •Konuşma, dil ve motor yetenek
gecikmeleri
· •Akademik gelişim geriliği
DUYU
BÜTÜNLEME PROBLEMLERİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR ?
(0-6 ay)
·
•Kucaklanmaya direnç gösterme
· •Dokunulmaktan hoşlanmama
· •Anne sütü almakta zorlanma, emme ve
beslenme zorlukları
· •Göz temasından kaçınma veya hiç
kuramama
· •Işıktan çok fazla rahatsız olma
· •Sırtüstü pozisyonda durmaktan
rahatsız olma
· •Hareket ettirildiğinde ağlama
· •Havaya kaldırılmaktan hoşlanmama
· •Oyuncaklara bakmama, ilgilenmeme,
uzanmama
· •Seslerin farkında olmama
· •Uyku problemleri
· •Alt değiştirme ve banyo yapmaktan
rahatsız olma
· •Ağıza oyuncak götürmekten kaçınma,
ağızla bir oyuncağı incelememe
(6-12 ay)
·
•Emme, çiğneme, yutma güçlüleri
· •Yeni besinlere alışamama
· •Ağıza bir şey verildiğinde öğürme ve
kusma
· •Altının kirlendiğinin farkına
varamama
· •Çevredeki kişilerden rahatsız olma
· •Rutinin dışına çıkıldığında tolere
edememe
· •Yaşıtlarına göre daha sinirli ve
hassas olma
· •Tanıdık seslerle ilgilenmeme veya
gecikmiş tepki verme
· •Dikkat toplayamama, karşılıklı
etkileşim zorlukları
· •Düşük kas tonusu, fiziksel
aktivitelerde geriden gelme
· •Oturmak için normalden fazla desteğe
ihtiyaç duyma veya oturamama
· •Başın arkaya hareklerinden rahatsız olma
· •Günışığına adaptasyonda zorlanma
(2-4 yaş)
·
•Sarılınmaktan hoşlanmama
· •Oturmak ve bir aktiviteye dikkat
vermek istememe
· •Saçı, yüzü yıkandığında ajite olma,
saç-tırnak kestirmek istememe
· •Dağınık oyun ortamında dikkat
toplayamama
· •Oyun parkı ve oyun alanlarından uzak
durma ve farklı fiziksel aktivitelere tepki
· •Sallanma, zıplama gibi stabilliği
bozan, ayağın yerle temasının kesildiği aktivitelere tepki
· •Uzaydaki beden algısının zayıf
olması, etrafa çarparak yürüme,
tehlikeleri farkedememe
· •Zayıf, hantal görüntü, sürekli düşme
ve sakarlık
· •Bazı besin türlerinden rahatsız
olma, yiyecek olmayan sert objeleri
çiğneme isteği
· •Bardaktan içmeden kaçınma
· •İsmi çağrıldığında geç cevap verme
· •El becerilerinde zorluk yaşama. İnce
beceri gerektiren işlerde isteksizlik (kaşık tutma, kalem tutma, kağıt
koparma-kesme gibi)
· •Basit giyinme - soyunma gibi işlerde
beceriksizlik
Okul Dönemi
·
•Dikkat toplamada , yeni şeyler
öğrenmede zorluk yaşama
· •Yazma ve kalem tutma becerilerinde
sorunlar, silik yazma veya çok bastırma
· •Motor planlama gerektiren oyunlara
ve bedensel aktivitelere katılmama
· •Kas tonusunun zayıf olması , sırt ve
karın kaslarında zayıflık, okul sırasında ve evde uzun süre dik oturamama ve kayarak oturma.
· •Parmak ucu yürüme eğilimi
· •Yazı yazma problemleri, harfleri
yanlış yazma
· •Arkadaş edinme ve sosyal ortama
girmede çekingenlik , beceriksizlik
· •Özgüven sorunları, kendini ifade
etmede güçlükler
· •Grup oyunlarında rol alamama
· •Denge sorunları, çabuk yorulma
